logo

यसकारण भएन पर्यटनको विकास

नविन काफ्ले / विचार

    2216   पटक पढिएको

नेपालमा पर्यटन क्षेत्रको प्रचुर सम्भावना छ वा भनौं नेपाल पर्यटनकै कारण समृद्ध बन्न सक्छ भन्ने भनाईहरु सुन्न र भनिन थालेको पनि एक दशक भन्दा बढि भईसकेको छ । तर पर्यटन भने एक दशक अगाडी भन्दा झन पछाडी धकेलिएको अनुभव हुन थालेको छ । राज्यको निति निर्माण तहका निकाय र अधिकारीहरुले पनि पर्यटन क्षेत्रको विकासका लागी गफ ठोकेको वर्षौ भईसकेको छ तर पर्यटन भने जस्ताको तस्तै । 
आखिर पर्यटन क्षेत्रको अपेक्षाकृत विकास हुन नसक्नुका पछाडी केहि समस्या पक्कै छन । यस लेखको उद्देश्य यसरी वा त्यसरी पर्यटन क्षेत्रको विकास हुन सक्छ भन्ने वर्षौं देखि सुनिँदै आएको गफमा भन्दा पनि आखिर किन सवैले भनेजस्तो पर्यटन क्षेत्र माथि उकासिन सकेको छैन त भन्ने समस्याहरुको पहिचानमा केन्द्रित छ । विषयबस्तुलाई स्पष्टताका साथ राख्ने उद्देश्यले बुँदागत रुपमा राख्न चाहन्छु ।
१) वास्तवमा नेपालमा पर्यटन क्षेत्रको सम्भावना के हो र पर्यटन वाटै मुलुक कसरी समृद्ध बन्न सक्छ भन्ने स्पष्ट धारणा हाम्रा राजनीतिक नेतृत्व तहमा विकास भएकै छैन । यसको स्पष्ट उदाहरण पर्यटन मन्त्री नियुक्त भएको एक दुई हप्ता भित्र हाम्रा मन्त्री ज्युहरुले बोल्ने कुराले स्पष्ट गर्छ । यसको अर्थ के हो भने हाम्रा राजनीतिक नेतृत्वलाई पर्यटनको सम्भावनाको स्पष्ट चित्र देखाउन सकिएको छैन । यसले गर्दा राजनीतिक नेतृत्वले पर्यटनलाई सम्भावनको क्षेत्र भनेर भनेपनि वास्तवमै आफ्ना योजनाहरुमा पर्यटनलाई प्राथमिकता दिन सकिरहेका छैनन । 
२) आजका दिनसम्म पर्यटन मन्त्रालय आकर्षक मन्त्रालय बन्न सकेको छैन । मन्त्री बन्ने कुनै पनि व्यक्ति सकेसम्म पर्यटन मन्त्रालय रोज्न चाहँदैन । त्यसमाथि पर्यटन क्षेत्रै नवुझेको व्यक्ति पर्यटन मन्त्री भएर उसले नितीगत रुपमा पर्यटनमा छलाङ मार्न सक्दैन । हामीकहाँ भएको त्यहि हो । त्यसमाथि पर्यटन क्षेत्रमा रहेका झन्झटिला ऐन र निति नियमले बारम्वार समस्या ल्याईरहेको छ ।
३) सवैभन्दा महत्वपूर्ण प्रश्न हवाई उड््ड्यन क्षेत्रमा छ । एउटै मात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हुनु, त्यसमा पनि अव्यवस्थित र असुरक्षित । अर्कोतिर विश्वभर नेपाली आकाश सुरक्षित छैन भन्ने किसिमका सन्देश हरु प्रवाहित भईरहँदा पनि सरकारले त्यसलाई चिर्न सकेको छैन । अर्कोतिर कमजोर राष्ट्रिय ध्वजाबाहकको अवस्थामा सुधार नआई जतिसुकै गफ गरेपनि पर्यटन विकास सम्भव छैन । 
४) पर्यटनमा सवैभन्दा महत्वपूर्ण विषय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको प्रवद्र्धन नै हो । तर पर्यटन प्रवद्र्धनको वागडोर समातेको नेपाल पर्यटन वोर्डले आजका दिनसम्म अपेक्षाकृत काम गर्न नसकेकै हो । पर्यटन वोर्ड आजका दिनसम्म पनि नेता र मन्त्रीका गोजिवाट नियुक्त हुने सदस्य र व्यवस्थापनकमा रहेका गलत र अयोग्यहरुको सिकार बन्दै आयो । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पर्यटन प्रवद्र्धनमा वोर्डले भुमिका खेल्न नसकेकै हो । विश्व पर्यटन वजारमा आएको नयाँ ट्रेण्ड र त्यसअनुरुपको हाम्रो प्रवद्र्धनात्मक रणनीति नभईकन नेपालले विश्व वजारमा आफ्नो उपस्थिति जनाउन सक्दैन । हामीसंग जे–जे छन, तिनैलाई दह्रो ढंगले प्रवद्र्धनमा लैजानै पर्छ । प्रक्रिया त मिलाउने हो,खालि सरकार र नीति नियमलाई मात्र दोष दिएर हुँदैन ।
५) नेपालको पर्यटन क्षेत्र आजका दिनसम्म नीजि क्षेत्रले नै अग्रणी भुमिका खेलेका कारण यहाँसम्म आईपुगेको हो । सुरुमा दरवार र दरवार निकटका व्यक्तिहरुमात्र पर्यटन क्षेत्रमा सक्रिय रहेकोमा आजका दिनसम्म सामान्य व्यक्तिहरु सफल व्यवसायिका रुपमा स्थापित भएका छन । यो अत्यन्तै सकारात्मक विषय हो । तर यसविचमा पर्यटन क्षेत्रमा केहि एकदमै गलत प्रवृत्ति हावि भएर गयो । तत्कालिन लाभका निम्ति जे–जस्ता कामहरु गर्न पनि व्यवसायिहरु अगाडी बढे । पर्यटन क्षेत्रमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा यसरी बढेर गयो कि जसलाई रोक्न त्यति सजिलो छैन । यसको उदाहरण पर्यटकहरुको उद्धारका नाममा विगतका केहि वर्षहरुमा जे–जस्ता काम भए,त्यसैलाई हेरे पुग्छ । अर्कोतिर गत बैशाखमा गएको भुकम्प पछि पर्यटन क्षेत्रमा आवद्ध व्यक्तिहरुले विश्वभर जे–जस्ता सन्देशहरु पु¥याए,त्यसैको सिकार आज सिंगो पर्यटन क्षेत्र नै बनेको छ ।
६) आजभन्दा दश वर्ष अगाडी हामीकहाँ जे–जस्ता पर्यटकिय गन्तव्यहरु थिए,आज पनि त्यहि छन । यसविचमा केहि नयाँ गन्तव्यहरुको विकासमा पहल हरु नभएका होईनन, तर तिनलाई अझै पनि उत्कृष्ठ गन्तव्यको रुपमा स्थापित गर्न सकिएको छैन । यसमा कसैलाई दोष मात्र लगाउने वा सरकारले गरेन मात्र भन्ने भन्दा पनि सवैको सकारात्मक पहल आवश्यक छ ।
७) पर्यटन मात्र एउटा यस्तो क्षेत्र हो,जहाँ कुनै किसिमको सरकारी नियमन नै छैन । जसलाई जे मन लाग्यो,त्यहि गर्ने छुट छ । पर्यटकलाई दिईने सेवाको कुनै मापदण्ड र शुल्क छैन । तिरेको शुल्क अनुसार पर्यटकले सेवा पायो वा पाएन वा पाएन भने उसले कहाँ गएर के भन्ने त ? यसको लागी सरकारी नियमन र सेवाको स्तरको तह तोकिनु आवश्यक छ । 

तपाईको प्रतिक्रिया

मुख्य खबर

यूएनडीपीको निष्कर्ष: धनीका कारण गरिब देश झन पछाडि परे, मानव विकास सूचकांकमा नेपालको स्थिति मध्यम

धनी देशले मानव विकास लक्ष्य हासिल गर्दागर्दै गरिब देश झनै पछाडि परेको निष्कर्ष संयुक्त राष्ट्र संघीय विकास कार्यक्रम (यूएनडीपी) ले निकालेको छ ।

ललिता निवास क्षेत्र खाली गर्न काठमाडौं महानगरले दियो ७ दिने म्याद

काठमाडौं महानगरपालिकाले कामनपा वडा नं. ४ मा रहेको बालुवाटारस्थित ललिता निवास क्षेत्रबाट आफैँ हट्न व्यक्ति, कम्पनी र संघसंस्थाहरुलाई अनुरोध गरेको छ ।

ल्याण्डमार्क होटल्स एण्ड रिसोर्टको भैरहवामा नयाँ होटल सञ्चालनमा, भारतिय र श्रीलंकाका पर्यटकहरुलाई आकर्षित गर्ने योजना

ल्याण्डमार्क होटल्स एण्ड रिसोर्टले भैरहवामा होटल ल्याण्डमार्क भैरहवा सञ्चालनमा ल्याएको छ । ल्याण्डमार्क होटल्स एण्ड रिसोर्टले यसअघिदेखि नै पोखरा, चितवन र काठमाडौँमा ल्याण्डमार्क होटल

भ्रष्टाचारको छानबिनमा आयोगलाई सरकारको पूर्ण सहयोग रहन्छ: प्रधानमन्त्री

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले भ्रष्टाचारजन्य घटना छानबिन र अनुसन्धानमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगलाई सरकारको पूर्ण समर्थन र सहयोग रहने बताएका छन् ।

मनोरञ्जन

१० करोड रुपैयाँ लगानीको दीपक र दीपाको सिनेमा हल संचालनमा

कलाकारहरु दीपकराज गिरी, दीपाश्री निरौला र निर्मल शर्माको लगानी रहेको मल्टिलप्लेक्स हल शुक्रबारबाट संचालनमा आएको छ ।

पाण्डेको ‘सहायक श्रीमान’लाई अमेरिकामा उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय डकुमेन्ट्री अवार्ड

नेपालका कतिपय हिमाली क्षेत्रमा विद्यमान बहुपति प्रथाका बारेमा निर्मित वृत्तचित्र ‘सहायक श्रीमान’ (को–हजबेन्ड)ले आठौं कब इन्टरनेसनल फिल्म फेस्टिवलमा उत्कृष्ट उपाधि जितेको छ ।

बल्कबष्टर नेपाली फिल्म अवार्ड सम्पन्न, सम्पादक बगालेसहित विभिन्न व्यक्तित्व सम्मानित

विगत १६ वर्षदेखि निरन्तर रूपमा आयोजना हुँदै आएको ब्लकबस्टर नेपाली फिल्म अवार्ड २०७८ भव्य रूपमा सम्पन्न भएको छ ।