आजकल नेपालमा होटल खोल्नु फेसन जस्तै बनेको छ । होटलका अन्तर्राष्ट्रिय ब्राण्ड देखि लिएर घरेलु लगानीकर्ताहरु पनि होटल उद्योगमा आकर्षित भईरहेका छन । देशभित्रका व्यापारिक घरानाहरु होटल, रिसोर्टमा ठूलो लगानीका साथ प्रवेश गरेका छन । होटल क्षेत्रमा लगानी बढ्नु र स्तरिय होटलहरु थपिनु सकारात्मक विषय भएपनि होटल क्षेत्रमा लगानी थपिँदै जानु तर पर्यटकको संख्या खासै बढ्न नसक्नुले अव नेपालको होटल उद्योग कता जाँदै छ भन्ने विषयमा बहस गराउनु यस लेखको मुख्य उद्देश्य हो ।

त्यसो त हाम्रो मुलुकमा आजसम्म नेपालमा कति पर्यटक आउँदा कुन स्तरका कति होटलहरु आवश्यक छन भन्ने विषयमा कुनै अध्ययन अनुसन्धान नै भएको छैन । अथवा नेपालमा हामीले आगामी वर्षहरुमा कुन स्तरका पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य राखेका छौं र हामीलाई त्यसका लागी कुन स्तरका कस्ता होटलहरु आवश्यक छन भन्ने तथ्यांक र योजना राज्यका कुनै पनि निकाय संग छैन ।

अध्यागमन विभागको तथ्यांक अनुसार सन २०१६ मा करिव सात लाख ५० हजार पर्यटकले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । त्यसैगरी सन् २०१५ मा करिव पाँच लाख ५४ हजार पर्यटकले मात्रै नेपाल भ्रमण गरेका थिए । अघिल्लो वर्षको तुलनामा यो २४ प्रतिशतले मात्र वृद्धि हो । पर्यटन प्रवद्र्धनमा कुनै चामत्कारीक नै प्रयोग नगर्दासम्म यो तथ्यांकले सन २०१७ र १८ को पर्यटक आगमन संख्याको पनि केहि अनुमान गर्न पक्कै सकिन्छ ।

तर होटलहरु खोल्ने क्रम भने निकै तिब्रताका साथ अगाडी बढिरहेको छ । गैर आवासिय नेपाली संघका अध्यक्ष शेष घलेले सञ्चालनमा ल्याउन लागेको होटल सेराटन ईन्टरनेशनल २२५ रुमका साथ सन २०१८ मा सञ्चालनमा आउने वताईएको छ भने एम.एस.ग्रुपको मेरियट ईन्टरनेशनल पनि बन्दैछ । त्यसवाहेक अन्य विदेशी ब्राण्डका होटलहरु पनि नेपालमा खुल्दैछन । पछिल्लो एक वर्षमा मात्र पर्यटन विभागमा २६ वटा तारे होटलहरु दर्ता भईसकेका छन भने निर्माण सम्पन्न भएर विभागमा स्विकृति लिन आउने होटलको संख्या पनि केहि छ । तारे होटलको लागी न्युनतम ३० रुम हुनै पर्ने भएकोले करिव सात सय पचास रुम आगामी सन २०१८ सम्म तारे होटलमा मात्र थपिँदैछन ।

अर्कोतिर बुझ्नुपर्ने कुरा के छ भने करिव आठ लाख सम्मका पर्यटकहरु नेपाल आउँदा अहिले हाल कायम होटलहरु नै लगभग पर्याप्त रहेको अघिल्ला वर्षहरुमा देखिईसकेको छ ।

त्यसवाहेक पर्यटक स्तरका होटलहरु यसरी थपिएका छन कि पछिल्लो एक वर्षमा ठमेलमा मात्र करिव पचास वटा नयाँ होटलहरु थपिएका छन । होटलहरु खुल्ने क्रम ठमेल जस्तै अन्य पर्यटकिय क्षेत्रहरुमा पनि उस्तै बढ्दो छ । पर्यटन विभागकै तथ्यांक अनुसार आगामी सन २०१८ को सुरुवात सम्म करिव पर्यटन स्तरका होटलहरुमा पाँच हजार कोठाहरु थपिँदै छन । त्यसवाहेक पनि काठमाडौंमा नयाँ नयाँ होटलहरु निर्माण सुरु र घोषणा गर्ने क्रम रोकिएको छैन ।

अर्कोतिर पर्यटकलाई नै लक्षित गरेर काठमाडौंमै सञ्चालनमा रहेका होमस्टे र विभिन्न अपार्टमेण्ट होटलका नाममा पनि होटलहरु सञ्चालनमा आईरहेका छन । पछिल्लो समय काठमाडौंको लाजिम्पाट,वालुवाटार क्षेत्रमा पर्यटकलाई लक्षित गरेर विना कुनै दर्ता पनि अपार्टमेण्ट र घरहरु होटलको प्रयोजनमा प्रयोग भईरहेका छन,यतातिर सरकारी निकायको ध्यान पुगेको छैन,जसको प्रत्यक्ष असर होटलहरुमा पर्नेछ ।

यो त भयो होटलहरुको वढ्दो निर्माण र वृद्धिको अवस्था । प्रश्न यो हो कि होटलहरुको वृद्धिकै अनुपातमा पर्यटकको पनि वृद्धि हुने देखिन्छ त ? काठमाडौं वाहिर सञ्चालनमा आएका होटल तथा रिसोर्टहरुले वरु केहि मात्रामा आन्तरिक पर्यटकको कारण पनि सहजता पाउने छन तर काठमाडौंमा सञ्चालित होटलहरुले भने मुख्यतःविदेशी पर्यटकमै भर पर्नुपर्नेछ ।

आगामी दुई तीन वा चार वर्ष भित्र पर्यटकको आगमनमा उत्पातै वृद्धि हुनसक्ने कुनै आधार देखिँदैन । आगामी दुई चार वर्ष भित्रमा न त कुनै अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नै बन्नेछ,न त स्थलमार्ग वाट नै ठूलो मात्रामा पर्यटक नेपाल भित्र्याउने योजना राज्यका निकायहरु संग छ । त्यसैले होटलको वृद्धि अनुसार पर्यटकको वृद्धि हुन सकेन भने आगामी तीन वर्ष भित्रमा नेपालको होटल उद्योगको लागी निकै चुनौतिपूर्ण समय आउनेछ । त्यसमाथि उच्च सञ्चालन खर्च,बैंकको उच्च व्याजदरले होटल सञ्चालकहरुलाई समस्या पर्ने छ ।

अर्कोतिर मुलुकको राजनीतिक अवस्था पनि अवको दुई वर्ष अन्योल,अस्थिरतामा नै वित्ने लगभग पक्का छ । त्यसमाथि मुलुक विभिन्न तहका निर्वाचनमा गयो भने त झन नेपाल आउने पर्यटकको संख्यामा कमी आउनेछ । त्यसैले समयमै यस विषयमा सोचेर उचित रणनितहरु तर्जुमा गर्नु आवश्यक छ ।