नेपालको बीमा वजार अपेक्षाकृत ढंगले वृद्धि हुन नसकेको बहस वारम्वार हुने गरेको छ । नेपालको बीमा बजारको वृद्धिका लागी नेपाल सरकार र बीमा समितिले पनि विभिन्न पहलहरु गर्दै आएका छन । पछिल्लो समय करिव एक दर्जन बीमा कम्पनीहरु बजारमा थपिएका छन । गत असार २१ गतेवाट अजोड ईन्सुरेन्स लिमिटेड सञ्चालनमा आएको छ । यसै सन्दर्भमा अर्थ र व्यापारले अजोड ईन्सुरेन्स लिमिटेडका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत कुमार बहादुर खत्रीसंग अजोड ईन्सुरेन्स, नेपालको बीमा वजार, बीमा क्षेत्रको वजार वृद्धिका लागी भईरहेका पहलहरु विषयमा कुराकानी गरेको छ । नेपाल इन्स्योरेन्स लिमिटेडको विकास अधिकृतबाट बिमा क्षेत्रमा प्रवेश गरेका खत्रीसंग बीमा क्षेत्रमा काम गरेको करिब २५ वर्षको अनुभव छ । प्रस्तुत छ– यसअघि तत्कालिन एनबी इन्सुरेन्स तथा लुम्बिनी जनरल इन्स्योरेन्समा समेत जिम्मेवार तहमा रहेर काम गरिसकेका खत्रीसंग अर्थ र व्यापारले गरेको कुराकानीको सम्पादीत अंश :

० गत असार देखि सञ्चालनमा आएको अजोड ईन्सुरेन्सको यो आठ महिनाको सञ्चालन अवधि कस्तो रह्यो ?

अजोड ईन्सुरेन्स गत असार २१ गतेवाट सञ्चालनमा आएको थियो । यो वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आईपुग्दा नयाँ थपिएका बीमा कम्पनीहरुमध्ये हामी एक नम्बरमा आएका छौं । हामी सत्रौं नम्बरमा आएका छौं, रिजर्भको ईन्डिकेटरमा त हामी सोह्रौंमा पनि छौं । हामीले यो वर्षलाई शाखा विस्तार वर्षको रुपमा लिएका थियौं । हालसम्म अजोडका २९ वटा शाखा सञ्चालनमा आईसकेका छन । त्यसबाहेक ११ वटा बीमा काउण्टरहरुवाट पनि सेवा प्रदान गरिरहेका छौं ।  

हामीले प्रविधिमा आधारित भएर काम गरिरहेका छौं । हाम्रो प्रणाली वेव वेस हो । हामीले इन्टरनेट चल्ने ठाउँमा पोलिसी जारी गर्न सक्छौं । भोलीका दिनमा हामीले अनलाइन पोलिसी सेलिङका लागि काम गरिरहेका छौं । त्यसका साथै मार्केटिङ पनि अनलाइनमार्फत नै जाने तयारी गरेका छौं । अहिले हामीले परम्परागत शैलीमा काम गरेर प्रतिस्पर्धा गर्न सकिँदैन । प्रविधिमैत्री भएकाले सेवा पनि छिटो र छरितो दिन सक्छौं ।

० सञ्चालनमा रहिरहेका पुराना बीमा कम्पनीहरुसंग कसरी प्रतिस्पर्धा गरिरहनुभएको छ ? अजोडले के–कस्ता प्रडक्टहरु वजारमा ल्याईरहेको छ ?

सबै बीमा कम्पनीका प्रडक्टहरु उस्तै हुन तर हामीले प्रविधिमा जोड दिएका छौं । डिजिटल मार्केटिङमा केन्द्रित भएका छौं । ई पेमन्टमा जाँदै छौं । प्रविधिलाई भरपुर रुपमा उपयोग गरेर जाने हाम्रो योजना छ । हो, पुराना र नयाँ कम्पनीहरु विच एक किसिमको प्रतिस्पर्धा त होला तर हाम्रा प्रवद्र्धकहरु नेपालमा चिरपरिचित व्यक्तिहरु हुनुहन्छ । कम्पनीका १०४ जना प्रवद्र्धकहरु रहनुभएको छ । त्यसले पनि मार्केटिङ गर्न सहज भएको छ ।  अजोडमा युवा तथा अनुभवी व्यवस्थापन समूह छ ।  
अर्कोतिर हामीले छिटो–छरितो सेवा दिएर ग्राहकलाई आकर्षित गरेका छौं । हामी वजारमा जाँदा ग्राहकहरुले राम्रो रेस्पोन्स दिनुभएको छ । यो आठ महिनामा हामी उत्साहित छौंं । आगामी चार वर्षमा टप टेन कम्पनीमा पर्ने लक्ष्य लिएका छौं । अजोडमा आउने सर्वसाधारणले छिटो–छरितोरूपमा प्रभावकारी सेवा लिन नै आउने हो । त्यसका साथै समयमा दाबी भुक्तानी पाउनका लागि पनि अजोड नै रोज्नुपर्ने देखिन्छ । यसमा कम्पनी प्रतिबद्ध छ । हामी दाबी भुक्तानीको समयावधी छोट्याउने तथा ग्राहकलाई सहज हुने तवरबाट बीमा सेवा प्रदान गर्ने योजनामा छौं ।

० सञ्चालनमा आएका नयाँ बीमा कम्पनीहरुमा जनशक्ति अभाव कस्तो छ ? पुराना कम्पनीहरुवाट कर्मचारीहरु तानातान गरेको आरोप छ नी ?

जनशक्तिको वारेमा जति बजारमा चर्चा छ, त्यस्तो पनि होईन । केहि हदमा अनुभवि व्यक्तिहरु पनि चाहिन्छ । नयाँ मान्छेले पनि रोजगारी पाउनुपर्छ भन्ने हाम्रो सोच छ । अजोडको सन्दर्भमा कुरा गर्दा १५० जना कर्मचारीहरुमा १२–१५ जना व्यक्तिहरु अन्य कम्पनीवाट आउनुभएको होला तर अरु सवै नयाँ नै हुनुहुन्छ । अव त बीमा समिति र सवै बीमा कम्पनीहरुको साथमा ईन्सुरेन्स ट्रेनिङ ईन्स्टच्युट खुलिसकेको छ । भोलीका दिनमा त्यसले पनि जनशक्ति विकास गर्छ ,त्यसकारण जनशक्ति अभाव हुने अवस्था रहँदैन ।

० नेपालका निर्जीवन बीमा कम्पनीहरु एउटै किसिमका प्रडक्टहरु,विशेषगरी मोटर बीमामा मात्र केन्द्रित भएजस्तो देखिन्छ । बजार वृद्धि हुन नसक्नुको मुख्य कारण यहि हो ?

बीमा बजार वृद्धि नभएको त भन्न मिल्दैन । बजार क्रमशः वृद्धि भईरहको छ । बीमा वजार वढाउन धेरै काम गर्न जरुरी छ । यसका लागी नेपाल सरकार,बीमा समिति र बीमा कम्पनीहरुको पनि भुमिका छ । पुरा मार्केटको ४६ प्रतिशत मोटर बीमाले ओगटेको देखिन्छ । मोटर बीमाको आकार ठूलो भएकाले पनि यस्तो देखिएको हो । मोटर बीमामा जोखिम पनि उच्च छ । त्यसैले पनि मानिसले जोखिम न्यूनीकरण गर्न खोज्छ । मोटर बीमामा चाहेर कुनै पनि व्यक्तिले जोखिम बहन गर्दैन । तर, मोटर बीमाको साथै अन्य क्षेत्रको बीमा गर्ने क्रम पनि बढ्दै गएको छ । पछिल्लो समयमा स्वास्थ्य बीमाको आकार पनि निकै ठूलो भएको छ । नयाँ ऐन पास भएपछि थर्ड पार्टी एडमिनिस्ट्रेटर व्यवस्था हुँदैछ । यसले आगामी दिनमा स्वास्थ्यको सन्दर्भमा कसरी भुक्तानी गर्ने भन्ने सन्दर्भमा छुट्टै कम्पनी आउँछ । त्यो कम्पनीले दाबी भुक्तानी दिने सन्दर्भमा सबै पक्षलाइ हेर्ने भएकाले पनि झनै सहज हुने देखिन्छ । दाबी भुक्तानी दिन योग्य हो, होइन, कति भुक्तानी दिनुपर्ने हो भन्ने सन्दर्भमा यसले काम गर्छ । अहिले हामी क्यास लेस सिस्टममा जाँदै छौं । हामीले सञ्चालनमा ल्याएको प्रडक्टले कभर गर्ने पैसा कम्पनी आफैंले बिमितले उपचार गरेको हस्पिटललाई नै भुक्तानी दिन्छ । यसका लागि छिट्टै एउटा सफ्टवेयर पनि विकास हुँदै छ । यसले बिमा गरेको व्यक्तिको नाम इन्ट्रि गर्ने बित्तिकै कुनै पनि हस्पिटल, व्यक्ति तथा बीमा कम्पनीले हेर्न सक्ने प्रणालीको विकास हुन्छ । आगामी दिनमा मोटर बीमावाहेक अन्य बीमा योजना पनि बढ्दै जानेछन् ।

० कृषि बीमाको अवस्था कस्तो छ ?

कृषि बीमामा पनि राम्रै वृद्धि भईराखेको छ । यसमा कृषि प्राविधिकमा भर पर्नुपर्ने अवस्था छ । कर्मचारीहरु सवै ठाउँमा पुग्न सक्दैन । कृषि बीमामा सरकारले ७५ प्रतिशत अनुदान दिँदै आएको छ । सरकारी अनुदान आउन लामो समय लाग्ने देखिएको छ । नेपाल सरकारले दिने अनुदान समयमै दिनुप¥यो । त्यसो भयो भने सवैलाई सहज हुन्छ । ग्राहकवाट आउने त २५ प्रतिशत मात्र हो । अझै पनि कृषि क्षेत्रमा काम गर्ने प्राविधिकहरुलाई दक्ष वनाउन जरुरी छ । यसका लागी हाम्रो नयाँ संरचना अनुसार स्थानीय सरकारहरुलाई यसमा केन्द्रित गराउन आवश्यक छ ।

० विं.सं.२०७२ सालमा गएको महाभुकम्पपश्चात नेपालको बीमा वजार जति बढ्छ भन्ने अपेक्षा गरिएको थियो, त्यस अनुसार बढ्न सकेन नी ?

भुकम्पपश्चात बीमा वजार अलिकति बढेको त छ, तर जति हाम्रो सोच थियो, त्यो हिसावले बढे्न । २०७२ सालको शक्तिशाली भूकम्पमा नसोचेको धेरै क्षति भयो । तर, त्यो भूकम्पका कारण भएको कुल नोक्सानीमा करिब १० प्रतिशतभन्दा धेरै सम्पत्तिको बीमा भएको देखिएन । नेपाल सरकारको कुनै पनि सम्पत्तिको बीमा भएको थिएन । बीमा गर्नुपर्छ भन्ने सर्वसाधारणलाई थाहा छ तर अभ्यस्त नभएकाले समस्या देखिएको हो । बीमा गर्ने बानी छैन । सर्वसाधरणलाई बीमा गर्ने बानीको विकास गर्न नेपाल सरकारले गर्नुपर्ने केही काम छन् । बीमा कम्पनीले बजारमा मार्केटिङ गर्ने जनचेतना फैलाउने काम गर्छौं । तर, सरकारले मोटर बीमा जस्तै अन्य बीमा पनि अनिवार्य गरेर अघि बढ्न सक्छ । त्यस्तो गरेको खण्डमा सर्वसाधारणमा बीमा गर्ने बानीको विकास हुन्छ । पछिल्लो समयमा नेपाल सरकारले नै स्वास्थ्य बीमा सुरु गरेको छ । यसले पनि बीमा बजार विस्तारका लागि महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ । 

नेपाल सरकारले आफ्नो सम्पत्ति पनि अनिवार्य बीमा गर्ने र सर्वसाधारणले मालपोत तिर्दा, नक्सापास गर्दा, सम्पत्ति कर तिर्दा बीमा अनिवार्य गरेको खण्डमा विपत्ति आएको खण्डमा समग्र देशको नोक्सानी कम गर्न सकिन्छ र व्यक्तिको सामाजिक सुरक्षामा पनि यसले भुमिका खेल्नेछ । यसो गरेको खण्डमा बीमा बजार ठूलो हुने तथा नेपाल सरकारलाई पनि यो क्षेत्रबाट आउने राजस्व वढ्छ । हाम्रो जस्तो मुलुकमा केहि समय सम्म बीमा अनिवार्य नगरेसम्म सोचे अनुसार बीमा बजार बढ्दैन । नेपाल सरकारले पनि आफ्नो सम्पत्तिको बीमा गर्नुप¥यो । अर्कोतिर स्थानिय निकायहरु मार्फत आफ्ना सम्पत्तिहरुको बीमा गर्नुपर्ने निति नै ल्याउनु आवश्यक छ ।

० नेपालमा बीमा वजार वढाउन र जनचेतना वृद्धिका लागी क–कसले कस्तो भुमिका खेल्नु आवश्यक छ ?

नेपाल सरकारले घर बीमाका लागी अनिवार्य गर्ने व्यवस्था ल्याउनु आवश्यक छ । जनचेतनाका लागी अन्तरक्रिया कार्यक्रम तथा एउटा क्यालेन्डर नै बनाएर जानु उपयुक्त हुन्छ । यसमा नेपाल सरकार,नियामक निकाय र बीमा कम्पनीहरुको सामुहिक प्रयास आवश्यक हुन्छ ।