९ पौष / अर्थ र व्यापार - नेपाल स्टक एक्सचेन्जको अनलाइन प्रणालीबाट पहिलोपटक ठूलो संख्यामा ऋणपत्रको कारोबार भएको छ। बुधबार एक बैंकले अर्को बैंकलाई आधार मूल्यभन्दा ३७ रूपैंयाँ घटाएर ऋणपत्र बिक्री गरेको हो।

सानिमा बैंकको ‘सानिमा २०८५’ नामको  ‘कर्पोरेट डिवेन्चर’ ऋणपत्र खरिद-बिक्री भएको हो। बुधबार प्रति डिवेन्चर ९ सय ६३ रूपैंयाँको दरमा ५० हजार कित्ता खरिद-बिक्री भएको छ। ऋणपत्रको चार करोड ८१ लाख ५० हजार रूपैंयाँको खरिद-बिक्री भएको हो।

यो कारोबार दुई बैंकको आपसी सहमतिका आधारमा दोस्रो बजारमा खरिद-बिक्री भएको हो। यस अगाडि नेप्सेको अनलाइन प्रणालीबाट १० कित्ता सानिमाकै ऋणपत्र कारोबारमार्फत परीक्षण गरिएको थियो। परीक्षण भएपछि बुधबार यति धेरै ठूलो संख्यामा खरिद-बिक्री भयो।

दोस्रो बजारमा ऋणपत्रको कारोबार नभएको भन्दै लगानीकर्ताहरूले गुनासो पोख्दै आएका थिए। पछिल्लो समय वाणिज्य बैंकहरूले लाखौ संख्यामा ऋणपत्र निष्कासन गरे पनि दोस्रो बजारमा खरिद बिक्री हुन सकेको थिएन।

बुधबार ३८ नम्बर ब्रोकरमार्फत २५ हजारका दरले दुई वटा म्याचिङ कारोबार भएको छ। यो ऋणपत्र ठीक एक वर्षअघि निष्कासन गरिएको थियो। दुई अर्ब रूपैंयाँको ऋणपत्र निष्कासन गर्दा एक अर्ब ३५ करोड रूपैयाँको ऋणपत्र बिक्री भएको थियो। यो ऋणपत्रको ब्याजदर १० प्रतिशत छ। यो ऋणपत्र २०२९ वैशाख १ गते परिपक्व हुनेछ।

चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा ऋणपत्रलाई पनि दोस्रो बजारमा कारोबार गर्ने उल्लेख थियो। बजेटमा आएपछि नेप्सेले केही समयअघि ऋणपत्रलाई अनलाइन प्राणालीबाट खरिद-बिक्री गर्न मिल्ने बनाएको थियो। 

ऋणपत्रको कारोबार अनलाइन प्रणाली विकास गर्दा नै यो फिचर भए पनि खरिद बिक्रीका लागि भने ’लकिङ’ गरिएको थियो। बिहीबार सिद्धार्थ बैंकको ऋणपत्र खरिद-बिक्री गरिने नेप्सेले जनाएको छ। यो सँगै डिम्याट ‘अभौतिक’ गरिएका ऋणपत्रको कारोबार अनलाइन प्रणालीबाटै सहज रूपमा कारोबार गर्न सकिने छ। 

नेप्सेले अनलाइन प्रणालीको विकास गरे पनि अधिकांश सरकारी ऋणपत्र भने अहिलेसम्म डिम्याट हुन सकेको छैन। डिम्याट नभएका ऋणपत्र दोस्रो बजारमा अनलाइनमार्फत खरिद-बिक्री गर्न सकिदैन। तर भौतिक रूपमा भने खरिद-बिक्री गर्न सकिने छ। यसका लागि नेप्सेमै धाउनुपर्ने बाध्यता छ। लगानीकर्ताहरूले सरकारी ऋणपत्रको डिम्याट गर्न माग गर्दै आएका छन्।

अनलाइन प्रणालीबाट ऋणपत्र खरिद-बिक्री गर्दा पाँच लाख रूपैयाँसम्मको लागि ०.२० प्रतिशत कमिसन भुक्तानी गर्नुपर्छ। त्यस्तै ५ लाख भन्दा माथि ५० लाख सम्मको कारोबार हुँदा भने ०.१० प्रतिशत र ५० लाख रूपैंयाँ भन्दा माथिको कारोबारको हकमा भने ०.०५ प्रतिशत कमिसन भुक्तानी गर्नुपर्नेछ।