१७ असार/अर्थ र व्यापार – श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री डोलप्रसाद (डिपी)अर्यालले भिजिट भिसा र व्यक्तिगत श्रम स्वीकृतीमा वैदेशिक रोजगारी पठाउने प्रक्रिया रोक्न आग्रह गरेका छन् । सोमबार नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघको ३२ औं स्थापना दिवस तथा ३० औ बार्षिक साधारण सभाको उद्घाटन समारोहमा मन्त्री अर्यालले यस्तो आग्रह गरेका हुन् ।
उनले भिजिट भिसा र व्यक्तिगत भिसामा हुने ठगी रोक्नका लागि व्यवसायी लगायत सम्बन्धीत सबैलाई सहयोग गर्न यस्तो आग्रह गरे । मन्त्री अर्यालले यस्तो कार्यमा एजेन्ट र म्यानपावर व्यवसायीको नै संलग्नता भएको बिषयमा मन्त्रालय जानकार रहेको बताए । ‘हामीलाई थाहा छ व्यवसायी नै यस्तो खालको ठगीमा संलग्न छन् । त्यसैले एकपटक म सबैलाई यस्तो गतिविधि रोक्न आग्रह गर्छु । मेरो नेतृत्वले निर्मम भएर यसमा कामगर्न नपरोस,’ उनले भने ।
उनले भिजिट भिसा र व्यक्तिगत भिसाको नाममा नेपालीद्धारा नै नेपाली ठगिएकोमा सरकार गम्भिर भएको बताए । ‘ठगिने पनि नेपाली ठग्ने पनि नेपाली, तपाईहरु आफनै छातिमा हात राखेर जिम्मेवार भएर सोचिदिनुस । कसैलाई पक्राउ गर्ने मेरो चाहना छैन । गल्ती गर्नेलाई कानुनले नै कारवाही गर्छ । म कसैको ढोका ढकढकाउन जानुपर्देन’ उनले भने ।
यसैले समयमा नै जिम्मेवार भएर वैदेशिक रोजगारी क्षेत्रमा मर्यादित, व्यवस्थित र पारदर्शी बनाउनु सहयोग गर्न आग्रह गर्दै मन्त्री अर्यालले वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रमा बार्षिक २ खर्ब १ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ गैरबैकिङ च्यानलबाट संकलन भइरहेको तथ्यांक प्राप्त भएको बताए । उनले यसलाई औपचारिक माध्यममा ल्याउन मन्त्रालयले नीतिगत रुपमा गहिरो अध्ययन गरीरहेको बताए ।
‘विदेश जानुपर्ने एक पटकको बाध्यता भएपनि फेरि जान नपरोस् । त्यसका लागि अब केही सुरुवात गर्नुपर्छ । एकपटक गएर फर्किएका मानिसमा यो देशमा केही हुदैँन् भन्ने सोचेर विदेश फर्किनुपर्ने बाध्यात्मक अवस्था अन्त्य गर्नेतर्फ नीजि क्षेत्रको मानिस लागेन भने केही हुदैँन् । राजनीति नेतृत्वले भाषण गरेर अथवा केही कर्मचारीको आफ्नो प्रयासले मात्र यो सम्भव छैन् । नीजि क्षेत्रले यसमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नुपर्ने हुन्छ । हामी मिलेर नै अघि बढ्नुपर्छ ’ मन्त्री अर्यालले भने ।
यो देश नीजि क्षेत्रको प्रयासले मात्र बन्न सक्ने भन्दै राजनीतिक नेताहरुको भाषणले देश समृद्ध नहुने उनको भनाई थियो । उनले सरकारले वैदेशिक रोजगार व्यवसायलाई मर्यादित र व्यवस्थित गर्न आवश्यक रहेको भन्दै जसकालागि व्यवसायी र सरकार मिलेर काम गर्नुपर्ने बताए ।
नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका अध्यक्ष राजेन्द्र भण्डारीले वैज्ञानिक रुपमा वैदेशिक रोजगारीमा पठाउने कामदारबाट लिइने सेवा शुल्क तोकिनुपर्ने, सेवा शुल्क परिमार्जन गरिनुपर्ने, इजरायल, जापान र कोरियाको रोजगारी खोल्नुपर्ने, वार्षिक एकसय जना श्रमिक पठाउने बाध्यकारी व्यवस्थालाई पुनरावलोकन गर्नुपर्ने लगायतका माग राखेका थिए ।
उनले वैदेशिक रोजगारीमा जाने नेपाली कामदारलाई सरकारको स्पष्ट नीति नभएकाले नीति अनुरुप पाउन नसकिएको बताए । उनले सरकारले फ्री भिसा,फ्री टिकटको नारा र नीति लिएपनि सोही अनुरुप वैदेशिक रोजगारीमा कामदार पठाउन नसकिएको बताए ।
उनले सरकारले फ्री भिसा, फ्री टिकटको नीति हचुवाको भरमा बनाएकाले अहिले व्यवसायी समस्यामा परेको दाबी गरे । अध्यक्ष भण्डारीले सरकारले वैदेशिक रोजगार व्यवसायीका लागि सेवा शुल्क निर्धारण गर्दा व्यवसाय पारदर्शी र मर्यादित हुने बताए । उनले मागपत्र प्रमाणीकरण नगर्दा बेथिति मौलाएको बताए ।
संघका महासचिव मेघनाथ भुर्तेलले एक वर्षको कार्यकालमा संघको तर्फबाट आफुहरुले वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रमा सुधार तथा व्यवसायीक हक अधिकारका लागि गरिएका महत्वपूर्ण उपलब्धी र कार्यहरुबारे जानकारी गराएका थिए ।
सोही साधारण सभामा संघले संघका संस्थापक अध्यक्ष स्वर्गीय महेन्द्र शेरचन लगायत विभिन्न व्यवसायीलाई वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रमा पु¥याएको योगदानको उच्च कदर गर्दै सम्मान गरेको थियो ।
संघिय सांसद् तथा संघका पूर्व अध्यक्ष एलपी साँवा लिम्बुले वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रलाई थप व्यवस्थित र मर्यादित बनाउनकालागि सरकारले संसारभरका मानिस आफ्नो देशबाट राम्रो कामकालागि अन्य मुलुकमा गएर काम गर्दै आएको यथार्थलाई बुझेर अघि बढ्नुपर्ने धारणा राखे । उनले वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रलाई समय अनुकुल आवस्यक ऐन नियम फुकाएर थप व्यवस्थित बनाइनुपर्नेमा जोड दिए ।
सो साधारण सभामा नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकालले वैदेशिक रोजगारीमा जान लाग्ने वास्तविक लागतका आधारमा सेवा शुल्क निर्धारण गर्न सरकारसँग माग गरे । व्यवसायीले निःशुल्क रूपमा कुनैपनि व्यवसाय नगर्ने भएकाले सरकारले यस्तो व्यवसाय सञ्चालनकालागि समय अनुकुलको सेवा शुल्क निर्धारण गर्नुपर्ने बताए ।
महासंघका अध्यक्ष ढकालले सरकारले वैदेशिक रोजगार व्यवसायलाई हेर्ने दृष्टिकोण परिवर्तन गर्न आवश्यक रहेको बताए । उनले वैदेशिक रोजगार व्यवसाय मर्यादित, व्यवस्थित र पारदर्शी बनाउन जरुरी रहेको बताए । उनले वैदेशिक रोजगार व्यवसाय मर्यादित, व्यवस्थित र पारदर्शी बनाउनसके मात्रै व्यवसाय लाइनमा आउन सक्ने जानकारी दिए । उनले वैदेशिक रोजगार व्यवसायी कम्पनीहरूले सेवा शुल्क लागू नभए व्यवसाय पारदर्शी हुन नसक्ने जिकिर गरे ।
उनले सरकारले धेरै नयाँ ठाउँहरूमा रोजगारीका गन्तव्यहरू खुला गरेको भनिए पनि निजी क्षेत्र र वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघको प्रयासमा नै भएको दाबी गरे ।