२१ भदौ/अर्थ र व्यापार – नेपाल–भारत अन्तरदेशीय (क्रसबोर्डर) क्यूआर भुक्तानी सुरु भएको छ । नेपालको फोन पे र भारतको नेसनल पेमेन्ट्स कर्पोरेसन अफ इन्डिया (एनपीसीआई) बीच सम्झौता भएसँगै भुक्तानी सुरु भएको हो।
नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारी, फोन पेका अध्यक्ष विश्वास ढकाल र एनपीसीआईका अधिकारीले बिहिबार क्रसबोर्डर क्यूआर भुक्तानीको औपचारिक सुरुवात गरेका छन्। अब भारतीयहरुले नेपाल आउँदा फोनपेको क्यूआरमार्फत भुक्तानी गर्न सक्ने छन्। भारत जाने नेपालीले भने राष्ट्र बैंकले निर्देशिका जारी गरेपछि मात्र कारोबार गर्न पाउनेछन्।
राष्ट्र बैंकका अनुसार केही समयभित्रै क्रसबोर्डर क्यूआर कारोबार सम्बन्धी निर्देशिका जारी हुनेछ। यो निर्देशिकामा क्यूआर भुक्तानीको सीमा पनि स्पस्ट रुपमा उल्लेख हुनेछ। भारत जाने नेपालीका हकमा एटीएम कार्डबाट हुने भुक्तानीको सीमा तोकिएको छ ।
एक दिनमा १५ हजार र एक महिनामा १ लाख भारु मात्र एटीएमबाट निकाल्न पाइनेछ। औषधि उपचार लगायत अत्यावश्यक सेवामा भने यो सीमा लागू हुने छैन। भारतको पेमेन्ट्स काउन्सिल अफ इन्डिया, एनपीसीआई र फिनटेक कन्भर्जेन्स काउन्सिलले भारतको मुम्बईमा गरेको ग्लोबल फिनटेक फेस्टमा सेवा सुरुवात गरिएको हो।
‘यो उल्लेखनीय प्रक्षेपण, दुवै देशका नागरिकहरूको हितका लागि प्रविधिको प्रयोग गरी नेपाल र भारतबीचको वित्तीय सम्पर्क अभिवृद्धि गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण कदम हो। म विश्वस्त छु कि यस पहलले दुई देशबीचको व्यापार, पर्यटन र आर्थिक सम्बन्धको विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याउनेछ र अन्ततः समृद्धि र विकासलाई बढावा दिनेछ,’ फोनपेका सभापति तथा एफवान सफ्ट ग्रुपका अध्यक्ष विश्वास ढकालले भने।
यस्तै, फोनपेका प्रमुख संचालन अधिकृत (सीओओ) पारस कुँवरले नेपाल र भारतमा चल्ने क्यूआरलाई इन्टरअपरेबल बनाइएको जानकारी दिए । भारतीय बैंकका एप र वालेटहरु पेटीएम, गुगल पे, फोन पे प्रयोगकर्ताले नेपालमा आएका बखत नेपाली फोन पेको क्यूआरमार्फत भुक्तानी गर्न पाउँछन्। नेपालीका हकमा भने तत्कालका लागि फोन पे नेटवर्कमा आवद्ध हुने संस्थाको मात्रै भारतमा क्यूआर चल्ने कुँवरले बताए।
उनका अनुसार फोन पेमार्फत क्यूआरका लागि नेपालमा रहेका बैंक तथा वित्तीय संस्था, वालेट लगायतले सुरुवातमा आवेदन दिनुपर्छ। त्यसपछि फोन पेले ती बैंक तथा वित्तीय संस्था र वालेटलाई स्वीकृति दिएपछि भारतमा क्यूआर भुक्तानी गर्न मिल्छ।
नेपालको कुल व्यापारमा करिब ६५ प्रतिशत हिस्सा भारतको छ। साथै रोजगारीको सिलसिलामा नेपालीहरु ठूलो संख्यामा भारतमा छन्। यस्तो अवस्थामा क्रसबोर्डर भुक्तानीको गतिलो माध्यम नहुँदा खर्बौं रेमिटेन्स अनौपचारिक माध्यमबाट भित्रिरहेको छ।
फोनपे र एनपीसीआईबीचको सहकार्यले अनौपचारिक रेमिटेन्स प्रवाहलाई औपचारिक माध्यममा ल्याउन सघाउ पुग्ने दाबी गरिएको छ।
क्रसबोर्डर भुक्तानीका लागि नेपाल र भारतबीच सरकारीतहमा यसअघि नै सम्झौता भएको थियो। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले गत जेठ तेस्रो साता गरेको भारत भ्रमणका क्रममा सम्झौता भएको थियो।
सम्झौतामा नेपाल क्लियरिङ हाउस लिमिटेड (एनसीएचएल) का सीईओ निलेशमान सिंह प्रधान र भारतका तर्फबाट एनपीसीआई इन्टरनेसनल पेमेन्ट्स लिमिटेड एनआईपीएलका सीईओ रितेश शुक्लाले हस्ताक्षर गरेका थिए।
नेपालीहरु रोजगारी, व्यापार व्यवसाय, उपचार, घुमघाम, अध्ययनलगायत विभिन्न प्रयोजनका लागि भारत जाने गरेका छन्। भारतीयहरु पनि व्यापार व्यवसाय, घुमघाम लगायत विभिन्न प्रयोजनका लागि नेपाल आउने गर्छन्। तर सहज भुक्तानीको माध्यम नहुँदा दुवै देशका नागरिकले समस्या भोग्दै आएका थिए।
प्रधानमन्त्री दाहालको भारत भ्रमणका क्रममा भएको सम्झौताले दुई देशबीच मोबाइल वालेट र क्यूआर कोडबाट भुक्तानी गर्न मिल्ने बाटो खुलेको थियो। फोनपेले यसअघि श्रीलंकाको राष्ट्रिय भुक्तानी नेटवर्क लंकापेसँग समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरेको थियो। तर प्राविधिक काम नसकिएकाले भुक्तानी सुरु हुन सकेको छैन। तयारीका लागि अझै केही समय लाग्ने कुँवरले बताए।
श्रीलंका जाने नेपालीले पनि फोनपे चल्ने मोबाइल एप प्रयोगगरी क्यूआरमार्फत नै भुक्तानी गर्न सक्ने गरी सम्झौता भएको थियो।